„Substancje wziewne” (inhalanty)
O nadużyciu wziewnych środków odurzających mowa wówczas, gdy ktoś celowo oddycha lub wącha substancje toksyczne (substancje chemiczne), po to by uzyskać wysoki stopień odurzenia. W porównaniu z innymi rodzajami narkomanii, nadużywania wziewne zazwyczaj dotyczą ludzi młodych, w tym dzieci, ponieważ produkty prowadzące do uzależnień są tanie i łatwe do zdobycia. Wiele z nich to produkty codziennego użytku znajdujące się w naszych gospodarstwach domowych. Wykorzystuje się ich właściwości tj. wydzielanie się z nich oparów (substancji lotnych) i to w temperaturze pokojowej. Wyróżniamy 4 ich główne rodzaje:
- Areaozole (np. lakiery do włosów, gaz z zapalniczek, odświeżacze powietrza)
- Lotne rozpuszczalniki (benzyna, klej)
- Wziewne leki do znieczulenia ogólnego (anestetyki) np. „gaz rozweselający” (tlenek azotu)
- Lotne azotany np. azotan amylu lub azotan butylu (m.in. używane w medycynie jako środek przeciwbólowy u osób z chorobami serca)
Czy uzależniają?
Niektóre z substancji chemicznych, zwłaszcza benzyna czy klej mogą powodować uzależnienie psychiczne i fizyczne, a przy próbie ich odstawienia (po dłuższym okresie zażywania) pojawia się tzw. zespół abstynencyjny. Wówczas osoba taka jest drażliwa, pojawiają się zaburzenia snu, utrata łaknienia, ale i bardzo silne pobudzenie.
Co może odurzać?
Najczęściej stosowanymi substancjami są: kleje, benzyna, farby, propan / butan, odświeżacze powietrza i formaliny (występujące w środkach dezynfekcyjnych). Poniżej w tabeli przedstawiono powszechnie dostępne produkty, które najczęściej wykorzystuje się do osiągnięcia odurzenia.
| Produkt | Może zawierać | Nazwa potoczna (slang) |
| Lakier do włosów, odświeżacze powietrza, dezodoranty | Butan, Fluorowęglowodory | "snifować" (ang. sniff - wąchać), solwent, rozpuchol, budzio |
| Paliwa, w tym zapalniczek | Benzyna, propan, benzen, butan | |
| Farby, rozcieńczalniki, markery, płynny korektor, kleje i kity gumowe | Trichloroetan, trichloroetylen, toluen, heksan, aceton, chlorek metylenu, octan etylu | |
| Lakiery, lakiery, żywice | Benzen, ksylen | |
| Suche płyny czyszczące, zmywacze, odtłuszczacze | Trichloroetan, tetrachloroetylen, ksylen | |
| Komputer / elektronika -czyszczący spray | Eter dimetylowy, hydrofluorcarbons, węglowodory | |
| Olej w aerozolu do smażenia | Węglowodory | |
| Medyczne środki znieczulające | Eter dietylowy, halotan, enfluran, chlorek etylu | |
| Bita śmietana, znieczulające areozole | Podtlenek azotu | gaz rozweselający |
| Leki na astmę, migrenę | Azotan amylu, azotan butylu i inne azotany | poppers |
Użycie substancji wziewnych
- Wąchanie - bezpośrednio wdychanie oparów przez nos i usta.
- Wąchanie z torby z tworzywa sztucznego lub papieru.
- Wąchanie szmatki nasączonej substancją i trzymanie jej przy ustach lub nosie.
- Wdychanie aerozoli, bezpośrednio rozpylania aerozolu do nosa lub ust.
Po zażyciu
Już po kilku głębokich wdechach (w ciągu kilkunastu sekund) substancje chemiczne przedostają się do układu krwionośnego i wywołują stan odurzenia połączony z euforią i zaburzeniami świadomości. Mogą pojawić się omamy, halucynacje, zamglone widzenie, dzwonienie w uszach, nadwrażliwość na światło, bóle głowy, niezdolność ruchowa, spowolnienie ruchów, niewyraźna mowa, łzawienie oczu, omdlenia, wymioty itp. Niektórzy mogą zareagować agresją lub złym humorem.
Działanie
Nigdy nie wiadomo jak dana osoba zareaguje na dany specyfik. W momencie dostarczenia dużej ilości toksycznych substancji chemicznych do płuc, mogą one ulec uszkodzeniu, podobnie jak komórki mózgowe, po przedostaniu się substancji z krwi do mózgu. Istnieje ryzyko śmierci, np. osoba po zażyciu specyfiku może przestać oddychać z powodu braku tlenu lub udusić się, zwłaszcza w przypadku korzystania z plastikowej torby. Inhalacje tego typu mogą doprowadzić do nieregularnego bicia serca, ale też o do zatrzymania akcji serca. Nie sposób przewidzieć, jak duża dawka będzie „bezpieczna” a po jakiej nastąpi nieplanowany zgon. Skutki wziewnego użycia zwykle trwają tylko kilka minut, chyba, że osoba wdycha daną substancję regularnie. Regularne odurzanie może spowodować poważne i trwałe uszkodzenia ważnych narządów, takich jak mózg, nerki, serce i wątroba.
Oznaki ostrzegawcze
Powinno nas zaniepokoić kiedy dana osoba (szczególnie dziecko) regularnie:
jest oszołomiona, skarży się na zawroty głowy, jest mocno pobudzona i mówi niewyraźnie, myli słowa, ma problemy z chodzeniem, równowagą, porusza się jak pijany, ma czerwone, załzawione oczy, chroniczny katar, krwawienie z nosa, plamy i / lub owrzodzenia w jamie ustnej, popękane usta, oddech, który pachnie chemikaliami, utrzymujący się zapach chemicznych na skórze lub ubraniu, skarży się na nudności i /lub utratę apetytu, cechują ją zmienność nastrojów, drażliwość. Dzieci często zaczynają opuszczać zajęcia szkolne.
Co mogą zrobić rodzice?
- Dowiedz się, jakie produkty mogą być niebezpieczne.
- Poznaj znaki ostrzegawcze.
- Bądź otwarty i nie bój się porozmawiać z dziećmi o niebezpieczeństwie stosowania substancji wziewnych.
- Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko lub nastolatek jest uzależnione od substancji wziewnych nie bój się szukać fachowej pomocy.
ANTYNARKOTYKOWA PORADNIA INTERNETOWA
Telefon zaufania 801 199 990 czynny codziennie w godz. 16-21
Wiedza:
- Ralph I. Lopez „Twój nastolatek – zdrowie i dobre samopoczucie”
- Ruth Maxwell „Dzieci, Alkohol, Narkotyki”
- Joanna Wrześniowska „Narkotyki? Nie, dziękuję”
- Paula Goodyer „Dzieciaki + narkotyki” Praktyczny poradnik dla rodziców
- Paul Martin „Seks, narkotyki i czekolada”
- Maria Moneta-Malewska, Joanna Wrześniowska „Narkotyki inni biorą, ty nie musisz”
- T. Dimoff, S. Carper „Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki”
- Melanie McFadyen „Narkotyki wiedzieć więcej”
- David J. Wilmes „Nie Alkoholowi i narkotykom”
